Anlaşmalı boşanma protokolü, eşlerin evlilik birliğini sona erdirmek için karşılıklı mutabakata vararak hazırladıkları ve mahkemeye sundukları yazılı bir belgedir. Türk Medeni Kanunu’nun 166/3 maddesi uyarınca, evliliğin en az bir yıl sürmüş olması şartıyla, eşlerin boşanma ve bunun sonuçları konusunda anlaşmaları halinde anlaşmalı boşanma davası açılabilir. Bu protokol, boşanmanın mali ve hukuki sonuçlarını düzenleyen temel bir belge olup, tarafların haklarını korumak ve süreci hızlandırmak için kritik bir rol oynar. Bu yazıda, anlaşmalı boşanma protokolü nasıl hazırlanır, hangi unsurları içermelidir ve hazırlanırken nelere dikkat edilmelidir detaylı bir şekilde ele alınacak, anlaşmalı boşanma protokolü örneği sunulacaktır.
Anlaşmalı Boşanma Nedir?
Anlaşmalı boşanma, eşlerin boşanma kararı, mal paylaşımı, nafaka, çocukların velayeti ve diğer hukuki konularda uzlaşarak mahkemeye başvurdukları bir boşanma türüdür. Türk Medeni Kanunu’na göre, anlaşmalı boşanma için şu şartlar gereklidir:
- Evlilik Süresi: Evliliğin en az bir yıl sürmüş olması.
- Ortak Başvuru veya Kabul: Eşlerin birlikte dava açması veya bir eşin açtığı davayı diğer eşin kabul etmesi.
- Hâkim Onayı: Tarafların hazırladığı protokolün hâkim tarafından uygun bulunması.
- İrade Beyanı: Eşlerin mahkemede bizzat bulunarak boşanma iradelerini özgürce ifade etmeleri.
Anlaşmalı boşanma, çekişmeli boşanmaya kıyasla daha hızlı, daha az masraflı ve duygusal açıdan daha az yıpratıcıdır. Ancak, protokolün doğru ve eksiksiz hazırlanması, sürecin sorunsuz ilerlemesi için şarttır.
Anlaşmalı Boşanma Protokolünün Hukuki Niteliği
Anlaşmalı boşanma protokolü, aile hukukuna özgü bir sözleşme niteliğindedir. Tarafların özgür iradeleriyle hazırladıkları bu belge, mahkeme tarafından onaylandığında hukuki geçerlilik kazanır ve mahkeme kararının bir parçası haline gelir. Protokol, tarafların boşanma sonrası düzenlemelerini netleştirir ve olası anlaşmazlıkları önler. Türk Medeni Kanunu’nun 166/3 maddesine göre, hâkim, protokolü tarafların ve çocukların menfaatlerini gözeterek inceleyebilir ve gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Ancak, bu değişiklikler taraflarca kabul edilmezse, dava çekişmeli boşanma davasına dönüşebilir.
Anlaşmalı Boşanma Protokolü Nasıl Hazırlanır?
Anlaşmalı boşanma protokolü hazırlanırken dikkatli ve sistematik bir süreç izlenmelidir. Aşağıda, protokolün hazırlanma aşamaları adım adım açıklanmıştır:
1. Tarafların Uzlaşması
Protokolün hazırlanmasından önce, eşlerin boşanmanın tüm sonuçları üzerinde anlaşmaya varması gerekir. Bu konular şunlardır:
- Boşanma Kararı: Tarafların evlilik birliğini sona erdirmek istedikleri açıkça belirtilmelidir.
- Mal Paylaşımı: Evlilik süresince edinilen malların nasıl paylaşılacağı.
- Çocukların Velayeti: Ortak çocukların kiminle kalacağı ve diğer ebeveynle ilişkilerinin nasıl düzenleneceği.
- Nafaka: Yoksulluk nafakası veya iştirak nafakası talep edilip edilmeyeceği, miktarı ve ödeme şekli.
- Maddi ve Manevi Tazminat: Taraflardan birinin tazminat talep edip etmeyeceği.
- Ziynet Eşyaları ve Ev Eşyaları: Altın, takı, mobilya gibi eşyaların paylaşımı.
- Aile Konutu: Aile konutunun kimin kullanımında kalacağı veya nasıl değerlendirileceği.
Tarafların sağlıklı bir iletişim kurması, bu aşamada önemlidir. Gerekirse bir avukat veya arabulucu, uzlaşma sürecini kolaylaştırabilir.
2. Protokolün Yazılı Hale Getirilmesi
Anlaşmalı boşanma protokolü, yazılı bir belge olarak hazırlanmalıdır. Türk Medeni Kanunu’nda protokol için kesin bir şekil şartı bulunmasa da, mahkemeler genellikle yazılı ve ıslak imzalı bir belge talep eder. Protokol, açık, net ve anlaşılır bir şekilde yazılmalıdır. Aşağıdaki unsurlar protokolde yer almalıdır:
a. Tarafların Kimlik Bilgileri
Protokolün başında, tarafların adı, soyadı, T.C. kimlik numaraları ve adres bilgileri yer almalıdır. Örneğin:
- Davacı: [Ad Soyad, T.C. Kimlik No, Adres]
- Davalı: [Ad Soyad, T.C. Kimlik No, Adres]
b. Boşanma Kararı
Tarafların evlilik birliğini sona erdirmek istedikleri açıkça belirtilmelidir. Örneğin:
“Taraflar, …/…/… tarihinde evlendikleri evlilik birliğini, özgür iradeleriyle ve ortak mutabakatla sona erdirmeyi kabul ederler.”
c. Mal Paylaşımı
Mal paylaşımı, protokolün en önemli bölümlerinden biridir. Evlilik süresince edinilen taşınır ve taşınmaz mallar, banka hesapları, hisse senetleri, araçlar ve diğer varlıklar detaylı bir şekilde belirtilmelidir. Örneğin:
- Taşınmazlar: Ev, işyeri gibi taşınmazların kime kalacağı veya nasıl paylaşılacağı.
- Taşınır Mallar: Araç, mobilya gibi eşyaların paylaşımı.
- Birikimler: Banka hesapları, emeklilik fonları gibi tasarrufların bölüşümü.
Mal paylaşımı konusunda taraflar serbestçe anlaşabilir, ancak bu anlaşma protokolde açıkça yazılmalıdır. Eğer mal paylaşımı talebi yoksa, bu da belirtilmelidir:
“Taraflar, mal paylaşımı konusunda herhangi bir talepte bulunmamayı kabul ederler.”
d. Çocukların Velayeti
Ortak çocuklar varsa, velayetin kime verileceği, diğer ebeveynin çocuklarla kişisel ilişki kurma düzeni ve görüşme zamanları protokolde yer almalıdır. Çocuğun üstün yararı esas alınmalıdır. Örneğin:
“Tarafların … doğumlu … adlı müşterek çocuğunun velayeti anne …’a bırakılacaktır. Baba, çocukla her ayın 1. ve 3. haftasonları Cumartesi 10:00-Pazar 18:00 saatleri arasında görüşecektir.”
e. Nafaka Düzenlemeleri
Nafaka, yoksulluk nafakası (eş için) ve iştirak nafakası (çocuk için) olarak iki türde düzenlenebilir. Protokolde, nafaka ödenip ödenmeyeceği, miktarı, ödeme şekli ve zamanı açıkça belirtilmelidir. Örneğin:
“Davalı, müşterek çocuk için her ayın 1-3. günü arasında 4.000 TL iştirak nafakasını, davacı annenin … banka hesabına yatıracaktır. Nafaka, her yıl ÜFE-TÜFE oranında artırılacaktır.”
Eğer nafaka talebi yoksa, bu da protokolde yazılmalıdır:
“Taraflar, birbirlerinden yoksulluk nafakası talep etmemektedir.”
f. Maddi ve Manevi Tazminat
Taraflardan biri maddi veya manevi tazminat talep ediyorsa, miktarı, ödeme şekli ve zamanı belirtilmelidir. Tazminat talebi yoksa, bu da açıkça yazılmalıdır:
“Taraflar, birbirlerinden maddi veya manevi tazminat talep etmemektedir.”
g. Soyadı Düzenlemesi
Boşanma sonrası kadının soyadı konusu da protokolde yer alabilir. Kadın, evlilik öncesi soyadını kullanmak isteyebilir veya evliyken kullandığı soyadı kullanmaya devam etmek için mahkemeden izin talep edebilir. Örneğin:
“Davalı, boşanma sonrası evlenmeden önceki soyadı olan …’ı kullanacaktır.”
h. Diğer Hususlar
Protokolde, aile konutu, ziynet eşyaları, yargılama giderleri, vekalet ücretleri gibi ek düzenlemeler de yer alabilir. Örneğin:
“Aile konutu, … adresinde bulunan … tarafta kalacaktır.”
3. Avukat Desteği
Anlaşmalı boşanma protokolünün hazırlanmasında uzman bir boşanma avukatından destek almak, tarafların hak kaybına uğramasını önler. Avukat, protokolün hukuki geçerliliğini sağlar, eksik veya hatalı düzenlemeleri düzeltir ve tarafları mahkeme sürecinde yönlendirir. Özellikle mal paylaşımı, nafaka ve velayet gibi karmaşık konularda avukatın rolü kritiktir.
4. Protokolün İmzalanması
Protokol, tarafların özgür iradeleriyle hazırlanmalı ve her iki tarafça ıslak imza ile imzalanmalıdır. Üç suret olarak hazırlanan protokol, dava dilekçesiyle birlikte mahkemeye sunulur.
5. Mahkemeye Sunulması
Protokol, anlaşmalı boşanma davası açılırken dava dilekçesi ekinde mahkemeye sunulur. Türk Medeni Kanunu’na göre, dava Aile Mahkemesi’nde veya Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi’nde (Aile Mahkemesi sıfatıyla) görülür. Taraflar, duruşmada bizzat bulunarak protokolü kabul ettiklerini beyan etmelidir.
6. Hâkimin İncelemesi
Hâkim, protokolü tarafların ve çocukların menfaatleri açısından inceler. Protokolün hukuka uygun olması ve tarafların özgür iradeleriyle hazırlanmış olması şarttır. Hâkim, gerekli görürse protokolde değişiklik önerileri sunabilir. Bu değişiklikler taraflarca kabul edilirse, boşanma kararı verilir. Aksi takdirde, dava çekişmeli boşanma davasına dönüşebilir.
Anlaşmalı Boşanma Protokolü Örneği
Aşağıda, beş adet anlaşmalı boşanma protokolü örneği sunulmuştur, indirip düzenleyebilirsiniz.
Anlaşmalı Boşanma Protokolünde Dikkat Edilmesi Gerekenler
Protokol hazırlanırken aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir:
- Açık ve Net İfadeler: Protokolde kullanılan dil, anlaşılır ve kesin olmalıdır. Belirsiz ifadeler, ileride ihtilafa yol açabilir.
- Tüm Konuların Kapsanması: Mal paylaşımı, nafaka, velayet gibi tüm önemli konular protokolde yer almalıdır.
- Hukuka Uygunluk: Protokol, Türk Medeni Kanunu’na ve diğer ilgili mevzuata uygun olmalıdır.
- Tarafların Özgür İradesi: Protokol, baskı veya tehdit altında hazırlanmamalıdır. Hâkim, tarafların iradelerini duruşmada kontrol eder.
- Avukat Desteği: Uzman bir avukat, protokolün eksiksiz ve hukuki açıdan sağlam olmasını sağlar.
- Çocukların Menfaati: Çocukların velayeti ve nafakası düzenlenirken, çocuğun üstün yararı esas alınmalıdır.
Anlaşmalı Boşanma Protokolünün Avantajları
- Hızlı Süreç: Anlaşmalı boşanma, genellikle tek celsede sonuçlanır.
- Düşük Maliyet: Çekişmeli boşanmaya kıyasla daha az masraflıdır.
- Duygusal Yük: Taraflar arasında çatışma azaldığı için duygusal yıpranma daha azdır.
- Kontrol: Taraflar, boşanma koşullarını kendileri belirler.
Anlaşmalı Boşanma Protokolü Hakkında Sık Sorulan Sorular
Anlaşmalı boşanma protokolü zorunlu mudur?
Evet, anlaşmalı boşanma davası için protokol hazırlanması şarttır. Protokol, tarafların uzlaştığı konuları mahkemeye sunar.
Protokol noter onayı gerektirir mi?
Hayır, protokolün noter onayı gerekmez. Tarafların mahkemede protokolü kabul ettiklerini beyan etmeleri yeterlidir.
Protokolde hangi konular yer almalıdır?
Boşanma kararı, mal paylaşımı, çocukların velayeti, nafaka, tazminat ve soyadı gibi konular protokolde yer almalıdır.
Protokolü kim avukat mı hazırlamalı?
Uzman bir avukatın protokolü hazırlaması, hukuki geçerlilik ve hak kaybını önlemek için önerilir.
Protokolde değişiklik yapılabilir mi?
Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatleri doğrultusunda protokolde değişiklik önerebilir. Bu değişiklikler taraflarca kabul edilirse uygulanır.
Anlaşmalı boşanma ne kadar sürer?
Eksiksiz bir başvuruyla, genellikle 2 hafta ile 2 ay arasında sonuçlanır.
Mal paylaşımı protokolde belirtilmezse ne olur?
Mal paylaşımı protokolde düzenlenmezse, boşanma sonrası mal paylaşımı davası açılabilir.
Nafaka protokolde belirtilmezse ne olur?
Nafaka talebi protokolde yer almazsa, sonradan nafaka davası açılabilir, özellikle çocuklar için iştirak nafakası talep edilebilir.
Çocuk yoksa protokolde velayet düzenlemesi gerekir mi?
Hayır, çocuk yoksa velayet düzenlemesi protokole eklenmez.
Protokol mahkeme tarafından reddedilebilir mi?
Evet, protokol hukuka aykırıysa veya çocukların menfaatlerine zarar veriyorsa hâkim tarafından reddedilebilir.
Anlaşmalı boşanma için evlilik süresi ne kadar olmalı?
Evliliğin en az bir yıl sürmüş olması gerekir.
Protokol sözlü olarak sunulabilir mi?
Evet, ancak uygulamada yazılı protokol tercih edilir.
Taraflar duruşmaya katılmak zorunda mı?
Evet, tarafların duruşmada bizzat bulunarak boşanma iradelerini beyan etmeleri şarttır.
Protokolde tazminat belirtilmezse ne olur?
Tazminat protokolde düzenlenirse, sonradan tazminat davası açılamaz.
Aile konutu protokolde nasıl düzenlenir?
Aile konutunun kimin kullanımında kalacağı, satılıp paylaşılacağı veya kira sözleşmesinin devri gibi detaylar belirtilmelidir.
Ziynet eşyaları protokolde yer almalı mı?
Evet, ziynet eşyalarının paylaşımı protokolde açıkça düzenlenmelidir.
Protokol sonrası nafaka ödenmezse ne olur?
Nafaka ödenmezse, alacaklı taraf icra takibi başlatabilir.
Protokolde hata olursa ne yapılır?
Hatalı protokol, mahkeme tarafından düzeltilmesi için taraflara süre verilir veya dava reddedilebilir.
Anlaşmalı boşanma sonrası protokole uyulmazsa ne olur?
Protokole uyulmaması halinde, icra takibi veya protokolün uyarlanması davası açılabilir.
Protokolü kim hazırlar?
Taraflar protokolü kendileri hazırlayabilir, ancak bir avukatın desteği önerilir.
