Uzaktan Çalışma Yapan (Remote) İşçinin Hakları

Teknolojinin yaygınlaşmasının yanı sıra, dünya çapında yaşanan salgın hastalıklarla beraber uzaktan çalışma oldukça yaygın bir duruma gelmiştir. Uzaktan çalışma, uluslararası düzeyde faaliyet gösteren işverenlerin, farklı ülkelerde işçi istihdam edebilmesine katkı sağlamaktadır. Uzaktan çalışmanın bu denli yaygınlaşması, bu alanda düzenleme bulunmayan hususların olması yeni hukuki sorunları ortaya çıkarmaktadır. Ülkemizde, 10 Mart 2021 tarih ve 31419 sayılı Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe giren Uzaktan Çalışma Yönetmeliği, uzaktan (remote) çalışmanın usul ve esaslarını, uzaktan çalışma sözleşmesi yapılış şartlarını düzenlemektedir.

Her ne kadar ilgili mevzuatta uzaktan çalışma ibaresine yer verilse de; uygulamada remote çalışma, hibrit çalışma tabirlerine de sıklıkla rastlanmaktadır. Bu kavramların tanımları ve bu şekilde çalışan işçilerin hakları gerek mevzuatla ve gerekse de yerleşik içtihatlarla belirlenmiştir.

Uzaktan (Remote) Çalışma Nedir?

İş Kanunu Madde 14/4’te “Uzaktan çalışma; işçinin, işveren tarafından oluşturulan iş organizasyonu kapsamında iş görme edimini evinde ya da teknolojik iletişim araçları ile işyeri dışında yerine getirmesi esasına dayalı ve yazılı olarak kurulan iş ilişkisidir.” denilerek, uzaktan çalışmanın tanımı yapılmıştır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere, uzaktan çalışma ile normal çalışma arasındaki temel fark; işin görüldüğü yerdir. İngilizce’de “uzak” anlamına gelen “remote” kelimesi ile tamlanan remote çalışma, uzaktan çalışma ile aynı anlama gelmektedir. Uzaktan çalışmanın özellikle İngilizce dilini kullanan teknoloji ve telekomünikasyon firmalarında yaygın olması nedeniyle, remote çalışma tabirine sıklıkla rastlanmaktadır.

Uzaktan Çalışma İş Sözleşmesinin İçeriğinde Olması Gerekenler

Uzaktan çalışma iş sözleşmesi yazılı şekilde yapılır. Yapılacak işin tanımı, yapılma şekli, yapılacak işin süresi ve yeri, ücret ve ücretin ne şekilde ödeneceği, sağlanacak araç ve gerecin neler olduğu, verilecek araçların korunmasının nasıl yapılacağı hususlarının iş sözleşmesinde yer alması gerekir. Bununla beraber işin yerine getirilmesinden kaynaklanan mal veya hizmet üretimiyle doğrudan ilgili zorunlu giderlerin tespit edilmesine ve karşılanmasına ilişkin hususlar da iş sözleşmesinde belirtilir.

Uzaktan Çalışan İşçinin Araç ve Gereçlerini Kim Sağlar?

Uzaktan çalışma esasına göre çalışan işçilerin araç ve gereçlerini işveren sağlar. Bu konuda taraflar bunun aksine düzenleme yapabilirler. Buna göre işin esaslarına göre değişmekle beraber; bilgisayar, ekran, yazıcı, kağıt gibi çalışma araç ve gereçleri işveren tarafından sağlanmak zorundadır.

Uzaktan Çalışmanın Yapılamadığı İşler Nelerdir?

1. Tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerle çalışmalarda,
2. Tehlikeli kimyasal madde ve radyoaktif maddelerin işlenmesi veya söz konusu maddelerin atıkları ile çalışma, biyolojik etkenlere maruz kalma riski bulunan çalışma işlemlerini içeren işlerde,
3. Kamu kurum ve kuruluşlarınca ilgili mevzuatına göre hizmet alımı suretiyle gördürülen işlerde,
4. Kamu kuruluşlarınca; millî güvenlik açısından stratejik önemi haiz birim, proje, tesis veya hizmetlerde uzaktan çalışma yapılamayacağı belirtilen işlerde uzaktan çalışma yapılamaz.

Hibrit Çalışma Nedir?

İngilizce olan hibrit (hybrid) kelimesi Türkçe’de “karışık, melez” anlamlarına gelmektedir. Yer yer hibrit çalışmayı tarif etmek için “esnek çalışma” tabirinin kullanıldığı da görülmektedir. Hibrit çalışma sistemi; hem uzaktan çalışma hem de iş yerinde çalışmanın olduğu bir sistemdir. Hibrit çalışma sisteminde çalışan işçi, haftanın belli günlerini iş yerinde, belli günlerini ise uzaktan çalışarak geçirir. Bu nedenle atipik bir çalışma sistemidir.

Uzaktan Çalışan İşçinin Hakları Nedir?

Uzaktan çalışma sistemi ile çalışan işçi normal (emsal) bir şekilde çalışan işçiden farklı bir muameleye tabi tutulamaz. Uzaktan çalışan işçi de emsal işçi gibi İş Kanununun sağladığı haklardan yararlanır. Bununla beraber; işveren, uzaktan çalışma ilişkisiyle iş verdiği çalışanın yaptığı işin niteliğini dikkate alarak iş sağlığı ve güvenliği önlemleri hususunda çalışanı bilgilendirmek, gerekli eğitimi vermek, sağlık gözetimini sağlamak ve sağladığı ekipmanla ilgili gerekli iş güvenliği tedbirlerini almakla yükümlüdür.

Av. Burak DEMİR / Yazar
İş Hukuku alanında çalışan Avukat Burak Demir; dava, arabuluculuk, hesaplama ve danışmanlık hususlarında hukuki hizmet vermektedir.