Kıdem Tazminatı Şartları
Kıdem tazminatı şartları, işçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi açısından önemlidir. Sadece kıdem tazminatı alma şartlarını taşıyan işçi kıdem tazminatına hak kazanabilir. İstifa durumunda kıdem tazminatı alınabilir mi, kıdem tazminatı koşulları nelerdir gibi sizlerden gelen soruları bu makalemizde cevaplandırdık. Kıdem tazminatı alma şartları konusuna geçmeden önce kıdem tazminatının tanımına bakmak gerekir:
Kıdem Tazminatı: İşverene ait bir ya da birkaç işyerinde belli bir süre çalışmış bir işçinin, işini kaybetmesi halinde işinde yıpranması, yeni bir iş edinmede karşılaşacağı güçlükler ve işyerinde sağladığı katkı göz önüne alınarak, geçmiş hizmetlerine karşılık işveren tarafından işçiye kanuni esaslar dahilinde verilen toplu paraya “kıdem tazminatı” denir. (Yargıtay 9. HD. – 2009/12896 K.)
Bizimle İletişime Geçin
Av. Burak Demir Avukatlık Bürosu; işçi – işveren uyuşmazlıklarında işçi tarafında hukuki hizmet vermektedir. Haklarınızı öğrenmek, dava, arabuluculuk gibi hukuki süreçleri başlatmak için bizimle iletişime geçin.
Kıdem Tazminatı Alma Şartları
Kıdem tazminatı alma şartları 1475 sayılı İş Kanunu Madde 14’te açıklanmıştır. İşçinin kıdem tazminatı alabilmesi için kanunda sayılan kıdem tazminatı koşullarını sağlaması gerekir.
Kıdem tazminatı almanın başlıca 3 şartı vardır:
- 4857 Sayılı İş Kanununa göre işçi olmak
- 1 yıl veya daha fazla çalışmış olmak
- İş sözleşmesinin kıdem tazminatını hak edecek şekilde feshedilmiş olması
1. Şart: İş Kanununa Göre İşçi Olmak
İş Kanuna göre işçi olmak, kıdem tazminatı almanın ilk şartıdır. 4857 Sayılı İş Kanunu Madde 2’de işçinin tanımı yapılmıştır. Buna göre, işçi: Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye denir. Aradaki iş sözleşmesi yazılı veya sözlü olabilir. Kıdem tazminatı kazanılması açısından iş sözleşmesinin yazılı veya sözlü olmasının bir önemi yoktur.
Uygulamada genellikle tipik bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan kişiler işçi olarak sayılırlar. Ancak bu durumun istisnaları İş Kanunu Madde 4‘te sayılmıştır.
2. Şart: 1 Yıl veya Daha Fazla Çalışmış Olmak
İşçinin kıdem tazminatı alabilmesi için, aynı işverene ait işyerinde en az bir yıl süreyle çalışmış olması gerekmektedir. Kıdem tazminatı şartlarından ikincisi olan bir yıl veya daha fazla çalışma hususunda; işçi farklı işyerlerinde çalışmış olsa bile; bu iş yerleri aynı işverene ait ise, farklı işyerlerinde çalışma süreleri toplanarak hesaplanır. Örneğin; işverenin iki marketi var ve işçi bu marketlerin birinde 6 ay süre ile çalışmış, daha sonrasında ise, diğer şubedeki markete geçerek orada da 8 ay çalışmış ise bu durumda işçi, toplamda 1 yıl 2 ay çalışmış olacak ve kıdem tazminatına hak kazanacaktır.
3. Şart: İş Sözleşmesinin, Kıdem Tazminatını Hak Edecek Şekilde Feshedilmiş Olması
İşçinin istifa etmesi ya da işten çıkarılması durumunda tazminat alabilmesi mümkündür. İşçinin kıdem tazminatı alabilmesi için istifasında haklı olması gerekir. Kıdem tazminatı şartları başlığının üçüncü maddesi olan fesih, tazminatı alınabilmesi bakımından en büyük öneme sahip olandır.
İş sözleşmesinin gerek işçi ve gerekse işveren tarafından hangi nedenlerle feshedilebileceği İş Kanununda belirtmiştir. İşçinin kıdem tazminatına hak kazanabilmesi için, işveren ile arasındaki iş sözleşmesinin kanunda öngörülen şekilde sonlandırılmış olması gerekmektedir. Bununla beraber, fesih dışı nedenlerle de iş sözleşmesi sona ermişse, bu takdirde de kıdem tazminatı gündeme gelecektir.
Örneğin, devamsızlık nedeniyle işten çıkarılan işçi fesih nedeninde haksız olduğu için kıdem tazminatı alamaz. Ancak işverenin kendisine hakaret etmesi nedeniyle istifa eden işçi kıdem tazminatı alır.
Kıdem Tazminatı Şartları Nelerdir?
Kıdem tazminatı almak için şartlar kanunda tek tek belirtilmemiştir. Kıdem tazminatının alınabileceği durumlar genellikle Yargıtay Kararları ile ortaya konulmuştur.
İş Kanunu Madde 24’te sayılan, işçinin derhal fesih hakkını kullanabileceği sebeplerin ortaya çıkması halinde; işçi, bu sebeplere dayanarak iş sözleşmesini feshederse kıdem tazminatına hak kazanır. Kıdem tazminatı, işçinin haklı olduğu durumlarda alınabilir. Diğer bir anlatım ile; işçi haklı olarak istifa ederse kıdem tazminatına hak kazanır.
Kıdem Tazminatı Şartları Hakkında Sık Sorulan Sorular
Kıdem tazminatı şartları konusu hakkında sık sorulan sorulara aşağıda yer verilmiştir. Bu sorular arasında merak ettiğiniz soruların cevapları bulunmuyor ise, web sitemiz üzerinden sorularınızı gönderebilirsiniz.
İşçinin işyerinden tazminat alabilmesi için en az 1 yıl çalışmış olması gerekir. İşçinin 1 yıllık süresinin başlangıcı SGK girişinin yapıldığı tarih değil, fiilen çalışmaya başladığı tarihtir. İşçinin fiilen 1 yıl çalışmış olması halinde süre koşulu gerçekleşmiş kabul edilir. Deneme süresi, ücretli izin, tatil, dinlenme gibi nedenlerle çalışılmayan günler kıdem süresinden sayılır. Buna karşılık; ücretsiz izin, işçinin tek seferde ihbar önelini 6 haftadan fazla aşan istirahat rapor süresi, çıraklıkta geçen süreler kıdem süresine dahil edilmez.
Askerlik nedeniyle istifa eden, işten ayrılan işçi kıdem tazminatı alabilir. Askerlik sebebiyle işten ayrılma durumunda iş akdi işverence feshedilmiş sayılmaktadır. Bunun için en az bir yıllık çalışma şartı ve diğer şartları sağlamış olmanız gerekmektedir.
Özel sektörde tazminat alma şartları nelerdir?
Özel sektörde tazminat alma şartları:
İş Kanununa göre işçi olmak
1 yıl veya daha fazla çalışmış olmak
İş sözleşmesinin kıdem tazminatını hak edecek şekilde feshedilmiş olması
Bu şartları sağlayan özel sektör çalışanı kıdem tazminatı alabilir.
Kendi isteğiyle işten ayrılan işçinin, yani istifa eden işçinin kıdem tazminatı alabilmesi için istifasında haklı olması gerekir. Örneğin işverenin maaşları sürekli geç ödemesi, resmi ve dini bayramlarda yapılan çalışmaların karşılığının verilmemesi durumunda kıdem tazminatı alınabilir. Kendi isteği ile işten ayrılan işçinin özellikle işten ayrılma nedenine dikkat etmesi gerekir.
Alabilirsiniz. Evlilik nedeniyle kıdem tazminatı alma hakkı yalnızca kadın çalışanlara tanınmış bir haktır. Erkek çalışanlar bu haktan istifade edemezler. Kadın çalışanların ise, evlilik gerçekleştiği tarihten 1 yıl içerisinde iş sözleşmesini feshetmesi halinde bu durum geçerlilik kazanır.
Kıdem tazminatı zamanaşımı süresi 25.10.2017 tarihinden önce feshedilen sözleşmelerde 10 yıl, bu tarihten sonra feshedilen sözleşmelerde ise 5 yıldır.
Evet, talep edebilirsiniz. 25.10.2017 tarihinden önce başlayan zamanaşımı süreleri eski kanuna tabi olarak devam eder. Bunun sonucu olarak da 25.10.2017 tarihinden önce başlayan zamanaşımı süreleri 10 yıl olarak devam eder, yeni kanunda olduğu gibi bu süre 5 yıl değildir.
2023 yılı kıdem tazminatı tavan miktarı: 19 bin 982 lira 83 kuruştur.
Kıdem tazminatı hesaplama için, ‘Kıdem Tazminatı Hesaplama‘ başlıklı yazımızı inceleyin.
Alabilirsiniz. İbraname imzalanmış olsa da çalışan hakkını mahkemede isteyebilir. Uygulamada imzalanan birçok ibraname geçersizdir. Bir ibranamenin geçerli olabilmesi için:
1. İş sözleşmesinin sona ermesinden itibaren en az 1 ay süre geçmelidir.
2. İbraname yazılı olmalı, alacağın türü ve miktarı açıkça belirtilmelidir.
3. Ödeme banka aracılığı ile yapılmalıdır.
Uygulamada genellikle, ‘tüm haklarımı aldım, herhangi bir alacağım bulunmamaktadır’ yazılı kağıda imza atılmak suretiyle ibra işlemi gerçekleştirilmektedir. Bu geçerli bir ibraname değildir. Bunu imzalayan çalışan, yine de yargı yoluyla haklarını talep edebilir ve haklarını elde etmesi muhtemeldir.
İşçinin hangi sebeple işten ayrıldığı kıdem tazminatına hak kazanma konusunda önemli bir husustur. Buna göre ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırılık nedenleri ile, sağlık nedenleri ile ve zorlayıcı nedenler ile işten ayrılan işçi; kıdem tazminatına hak kazanır. Örnek durumlar:-İşverenin işçiye veya ailesine küfretmesi,-İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmaması,-İş yerinde gerekli sağlık önlemlerinin alınmamış bulunması nedeniyle,-İşverenin işin esaslı noktaları hakkında işçiyi yanıltmış olması gibi nedenlerle işçinin işten ayrılması halinde işçi kıdem tazminatına hak kazanır.
Kıdem tazminatı koşulları gerçekleşmeden tazminat alınabilmesi mümkün değildir. Bu nedenle şartların gerçekleşip gerçekleşmediği konusunda mutlaka iş avukatı desteği alınmalıdır.
Kıdem tazminatı alma şartları hakkında bilgi almak için bizimle iletişime geçin.
Av. Burak DEMİR / Yazar
İş Hukuku alanında çalışan Avukat Burak Demir; dava, arabuluculuk, hesaplama ve danışmanlık hususlarında hukuki hizmet vermektedir.
